Nhìn thấy nướu con đỏ, sưng, dễ chảy máu khi chải răng, nhiều ba mẹ tự hỏi liệu đó chỉ là viêm lợi thoáng qua hay đã là viêm nha chu ở trẻ em, có làm răng lung lay hay ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn sau này không. Bài viết này Cẩm Tú sẽ giúp bạn hiểu rõ viêm nha chu ở trẻ em là gì?, khác gì với viêm lợi trẻ em, vì sao xảy ra và quan trọng nhất là trẻ bị viêm nha chu phải làm sao để xử lý an toàn, khoa học mà vẫn nhẹ nhàng, không làm các con sợ nha khoa.

Viêm nha chu ở trẻ em là gì

Viêm nha chu ở trẻ em là tình trạng viêm nhiễm các tổ chức nâng đỡ răng quanh chân răng như nướu, dây chằng nha chu và xương ổ răng. Nói đơn giản, đây không chỉ là viêm phần lợi mà là tổn thương sâu hơn, ảnh hưởng đến cấu trúc giữ răng đứng vững.

Nếu chỉ dừng lại ở mức đỏ nướu, sưng nhẹ, chảy máu khi chải răng, bệnh thường còn ở giai đoạn viêm lợi. Khi viêm lan sâu, xuất hiện tụt nướu, tiêu xương, răng lung lay, đó là lúc chúng ta bắt đầu lo ngại về viêm nha chu. Ở trẻ em, cấu trúc xương và nướu vẫn đang phát triển. Vì vậy, viêm nha chu trẻ em nếu không được phát hiện sớm có thể ảnh hưởng đến cả răng sữa lẫn răng vĩnh viễn sau này.

Phân biệt viêm nha chu trẻ em và viêm lợi trẻ em

Nhiều phụ huynh hỏi Cẩm Tú: “Nướu con đỏ, chảy máu khi chải răng, đó có phải viêm nha chu trẻ em không hay chỉ là viêm lợi?”

Chúng ta có thể phân biệt như sau:

Viêm lợi trẻ em

Viêm lợi trẻ em thường là giai đoạn đầu, biểu hiện ở mô mềm quanh cổ răng:

• Nướu đỏ, sưng nhẹ
• Dễ chảy máu khi chải răng hay dùng chỉ nha khoa
• Thường không đau nhiều, trẻ chỉ hơi khó chịu

Ở giai đoạn này, xương ổ răng và dây chằng nâng đỡ răng chưa bị tổn thương. Nếu vệ sinh tốt, điều chỉnh lại thói quen, nướu có thể hồi phục rất tốt.

Viêm nha chu ở trẻ em

Khi viêm tiến triển sâu hơn, chúng ta bắt đầu lo lắng về viêm nha chu trẻ em:

• Nướu sưng, đỏ sẫm, có thể tụt xuống làm răng trông dài hơn
• Xuất hiện túi nha chu, có thể thấy mủ chảy ra khi ấn vào nướu
• Miệng có mùi hôi kéo dài dù đã vệ sinh răng miệng
• Răng lung lay, trẻ than đau khi nhai, không muốn ăn đồ cứng

Nói cách khác, viêm lợi trẻ em giống như “lời nhắc nhẹ” của cơ thể. Viêm nha chu ở trẻ em là “tín hiệu báo động” cần can thiệp của nha sĩ.

Dấu hiệu nhận biết viêm nha chu ở trẻ em

Cha mẹ có thể lưu ý một số dấu hiệu sau. Khi xuất hiện từ 2 dấu hiệu trở lên, tốt nhất nên cho trẻ đi khám nha khoa:

• Nướu quanh răng sữa hoặc răng vĩnh viễn mới mọc đỏ, sưng, đau
• Chảy máu nướu thường xuyên khi chải răng, súc miệng hoặc ăn nhai
• Nướu tụt xuống, “hở chân răng”
• Trẻ than nhức, khó chịu, không muốn ăn đồ dai cứng
• Răng có cảm giác lung lay, đặc biệt là răng vĩnh viễn
• Hơi thở có mùi hôi kéo dài, dù đã đánh răng và súc miệng
• Có mủ ở vùng nướu, hoặc trẻ kêu “đau nhói” khi ấn vào nướu

Trong thực tế, không ít phụ huynh tưởng rằng “răng sữa rụng là chuyện bình thường” nên bỏ qua tình trạng lung lay sớm. Nhưng nếu răng sữa lung lay quá sớm do viêm nha chu ở trẻ em, khoảng trống mất răng có thể ảnh hưởng đến hướng mọc của răng vĩnh viễn.

Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm nha chu

Viêm nha chu ở trẻ em hiếm khi xuất hiện “tự nhiên”. Thường sẽ có một hoặc nhiều yếu tố kết hợp:

Vệ sinh răng miệng chưa đúng cách

• Trẻ đánh răng qua loa, không chải kỹ vùng tiếp giáp giữa răng và nướu
• Không dùng chỉ nha khoa, thức ăn mắc kẹt giữa các kẽ răng
• Trẻ ăn xong nhiều lần trong ngày nhưng không súc miệng hay đánh răng lại

Mảng bám không được loại bỏ sẽ dần vôi hóa thành cao răng. Đây là “ổ trú ẩn” lý tưởng của vi khuẩn gây viêm nướu, viêm nha chu trẻ em.

Chế độ ăn nhiều đường, đồ ăn dính

Kẹo dẻo, bánh ngọt, nước ngọt có gas, trà sữa, snack… khiến đường bám kéo dài trên răng và nướu. Kết hợp với vệ sinh chưa tốt, viêm lợi trẻ em và viêm nha chu dễ hình thành.

Thay răng, răng mọc lệch, chen chúc

Giai đoạn trẻ thay răng là giai đoạn “nhạy cảm” của nướu và xương. Răng mọc lệch, chen chúc hoặc kẹt một phần dễ giữ lại mảng bám, làm vùng nướu quanh đó viêm dai dẳng.

Yếu tố toàn thân và cơ địa

Một số trẻ có sức đề kháng kém, bệnh lý toàn thân hoặc đang sử dụng thuốc dài ngày cũng dễ bị viêm lợi trẻ em, từ đó tăng nguy cơ viêm nha chu nếu không được theo dõi sát.

Viêm nha chu ở trẻ em có nguy hiểm không

Câu trả lời chân thành của chúng tôi là: có, nếu chúng ta để tình trạng kéo dài và không điều trị đúng.

Những nguy cơ có thể gặp:

• Mất răng sữa sớm, ảnh hưởng đến phát âm, ăn nhai và thẩm mỹ
• Khoảng mất răng lâu ngày khiến răng bên cạnh xô lệch, răng vĩnh viễn sau này mọc lệch, khó vệ sinh
• Ở răng vĩnh viễn, viêm nha chu có thể làm tiêu xương, khiến răng lung lay, về lâu dài tăng nguy cơ mất răng sớm
• Trẻ sợ ăn, đau nhức kéo dài, ảnh hưởng đến dinh dưỡng và tâm lý

Viêm nha chu trẻ em không phải là án tử cho hàm răng. Tuy nhiên, nó giống như một “vết xước” nhỏ trên kính mắt. Nếu chúng ta xử lý sớm, mặt kính vẫn trong. Nếu cứ để đó, vết xước lan rộng, khó làm mờ.

Trẻ bị viêm nha chu phải làm sao?

Những bước này không thay thế điều trị, nhưng giúp trẻ dễ chịu hơn trước khi gặp bác sĩ:

• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ hơn bình thường
  Nhẹ nhàng chải răng, ưu tiên bàn chải lông mềm, chải nghiêng 45 độ vào vùng cổ răng và nướu. Không bỏ qua vùng nướu đang đau, chỉ cần chải nhẹ tay hơn.
• Súc miệng với dung dịch phù hợp theo hướng dẫn của bác sĩ
  Nếu chưa được kê loại cụ thể, cha mẹ có thể cho trẻ súc miệng với nước muối sinh lý mua tại nhà thuốc. Không nên tự pha nước muối quá mặn
• Hạn chế đồ ngọt, đồ quá nóng hoặc quá lạnh
  Những thức ăn này dễ làm nướu kích ứng hơn.
• Tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh hoặc thuốc bôi nướu cho trẻ
  Việc dùng thuốc sai cách có thể che lấp triệu chứng, làm bệnh âm ỉ kéo dài hoặc gây kháng thuốc.

Song song đó, cha mẹ nên đặt lịch để bác sĩ kiểm tra sớm, đặc biệt nếu viêm nha chu ở trẻ em đã kéo dài nhiều tuần. Một số mẹo nhỏ để giúp quý phụ huynh có thể trấn an con trước khi đến thăm khám tại nha khoa:

• Nói với con từ sớm. Ví dụ như “Hôm nay mình đi gặp bác sĩ xem răng có khỏe không nha con”. 
• Ba mẹ có thể chơi trò “khám răng” ở nhà. Cho con tập há miệng, ngồi yên một lúc, làm quen dần. 
• Cho con xem trước vài hình ảnh về phòng khám, ghế nha khoa, bác sĩ đeo khẩu trang để con không bỡ ngỡ khi đến. 
• Khuyến khích con mang theo một món đồ chơi hoặc thú bông yêu thích để có “bạn đồng hành”.
• Cuối cùng, sự bình tĩnh của ba mẹ là liều “thuốc an thần” tốt nhất cho con.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay

Bạn nên đưa trẻ đến nha khoa sớm nếu:

• Nướu sưng đau nhiều, trẻ khó ăn, khó ngủ 
• Chảy máu nướu kéo dài hơn một tuần dù đã vệ sinh tốt
• Răng vĩnh viễn có dấu hiệu lung lay
• Có mủ ở nướu, trẻ kêu đau nhức, sốt nhẹ kèm theo
• Hơi thở hôi rõ rệt

Trong những tình huống này, viêm nha chu ở trẻ em có thể đang tiến triển nhanh hơn bạn nghĩ. Việc khám sớm giúp giảm đau cho trẻ và bảo tồn được tối đa mô răng, mô nướu và xương.

Quy trình điều trị viêm nha chu trẻ em tại Nha khoa Cẩm Tú phường Bến Thành (Quận 1 cũ)

Tùy mức độ viêm nha chu trẻ em, bác sĩ sẽ cân nhắc kế hoạch điều trị cá nhân hóa. Thông thường, các bước có thể bao gồm:

Bước 1: Khám và tư vấn chuyên sâu

Bác sĩ nhẹ nhàng thăm khám toàn bộ răng nướu cho bé, chụp phim cần thiết và lắng nghe lo lắng của ba mẹ để hiểu rõ tình trạng hiện tại.

Bước 2: Phân tích sức khỏe nha chu và lập phác đồ điều trị

Dựa trên kết quả khám, bác sĩ phân tích mức độ viêm nha chu ở trẻ em, giải thích dễ hiểu cho ba mẹ và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, phù hợp với độ tuổi và tính cách của bé.

Bước 3: Vệ sinh sát khuẩn và gây tê nhẹ nhàng

Vùng răng nướu cần điều trị được làm sạch, sát khuẩn kỹ. Bé sẽ được gây tê nhẹ nhàng để cảm giác thoải mái, hạn chế đau trong suốt quá trình điều trị.

Bước 4: Thực hiện điều trị nha chu cho bé

Bác sĩ tiến hành lấy cao răng, làm sạch mảng bám và túi nha chu, loại bỏ mô viêm theo phương pháp phù hợp đã thống nhất với gia đình, luôn ưu tiên sự an toàn và hợp tác của bé.

Bước 5: Kiểm tra lại độ ổn định và thẩm mỹ của nướu

Sau khi điều trị, bác sĩ kiểm tra lại độ sạch, độ bám chắc của nướu quanh răng, đánh giá sự hài hòa khi bé cười để đảm bảo cả sức khỏe lẫn thẩm mỹ đều được cải thiện.

Bước 6: Hướng dẫn chăm sóc và hẹn tái khám

Ba mẹ và bé được hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh răng miệng tại nhà, chế độ ăn uống phù hợp, đồng thời lên lịch tái khám định kỳ để theo dõi hiệu quả điều trị và phòng ngừa viêm nha chu tái phát.

Chúng tôi luôn cố gắng ngồi xuống ngang tầm mắt của trẻ, gọi tên bé thật nhẹ, giải thích trước cho bé biết hôm nay bác sĩ sẽ làm gì, để bé không bị bất ngờ hay sợ hãi. Mọi thao tác đều được thực hiện chậm rãi, nhẹ tay, luôn hỏi han cảm giác của bé và tạm dừng nếu bé cần khoảng nghỉ để ổn định tinh thần. Cẩm Tú luôn luôn lắng nghe, trấn an và tạo cho con cảm giác: “Ở đây con được an toàn, được thấu hiểu và được chăm sóc một cách dịu dàng.”

Chăm sóc sau điều trị để hạn chế tái phát

Điều trị nha chu giống như việc dọn dẹp một khu vườn. Sau khi làm sạch, chúng ta rất cần duy trì thói quen chăm sóc hằng ngày để cỏ dại không mọc lại.

Cha mẹ có thể hỗ trợ con bằng cách:

• Duy trì chải răng ít nhất hai lần mỗi ngày với kem đánh răng chứa fluor phù hợp độ tuổi
• Hướng dẫn bé dùng chỉ nha khoa hoặc tăm nước nếu cần, đặc biệt ở vùng răng chen chúc
• Tập cho trẻ uống nước lọc sau mỗi bữa ăn, hạn chế đồ uống có đường
• Hạn chế cho trẻ ngậm kẹo, sữa hoặc đồ ngọt trước khi đi ngủ
• Tái khám và lấy cao răng định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ

Với trẻ nhỏ, cha mẹ nên đồng hành trong quá trình đánh răng, không chỉ nhắc mà còn cùng làm, biến việc vệ sinh răng miệng thành thói quen dễ chịu. 

Nếu bạn đang băn khoăn về tình trạng nướu hay răng lung lay của con, một buổi kiểm tra và tư vấn sớm sẽ luôn dễ chịu và hiệu quả hơn là đợi đến khi bé đau nhiều mới tìm cách xử lý.                                           

Câu hỏi thường gặp

Bé 2 tuổi bị viêm nha chu phải làm sao?

Bé 2 tuổi còn rất nhỏ nên bất kỳ dấu hiệu sưng đỏ, chảy máu nướu hay răng lung lay đều cần được nha sĩ thăm khám sớm, không nên tự chẩn đoán tại nhà. Ở lứa tuổi này, đa số là viêm lợi trẻ em quanh răng sữa, nhưng nếu để lâu có thể tiến triển nặng hơn giống viêm nha chu ở trẻ em, ảnh hưởng đến ăn nhai và phát triển răng vĩnh viễn sau này. 

Cách chữa viêm nha chu răng tại nhà?

Các biện pháp tại nhà như chải răng đúng cách, làm sạch vùng tiếp giáp giữa răng và nướu, súc miệng với nước muối sinh lý chỉ có tác dụng hỗ trợ, giảm phần nào khó chịu chứ không thể chữa khỏi hoàn toàn viêm nha chu ở trẻ em. Để điều trị gốc rễ, nha sĩ cần lấy sạch mảng bám và cao răng, làm sạch túi nha chu và theo dõi sát. 

Viêm nha chu bao lâu thì khỏi?

Thời gian điều trị viêm nha chu phụ thuộc vào mức độ viêm, khả năng đáp ứng của nướu và việc tuân thủ hướng dẫn chăm sóc của gia đình. Với trường hợp nhẹ, sau khi được lấy sạch cao răng, làm sạch vùng viêm và cải thiện vệ sinh, nướu có thể ổn hơn rõ rệt sau vài tuần. Những trường hợp viêm nha chu ở trẻ em nặng hơn cần được theo dõi định kỳ để xương và mô nha chu hồi phục dần và hạn chế tái phát.

Viêm nha chu ở trẻ em có tự hết không?

Thông thường, viêm nha chu ở trẻ em không thể tự hết hoàn toàn nếu không có điều trị nha khoa đúng cách. Viêm lợi nhẹ có thể cải thiện khi vệ sinh tốt hơn, nhưng khi đã tổn thương nha chu, xương và dây chằng quanh răng, cần có bác sĩ can thiệp để làm sạch, điều trị và theo dõi.

Trẻ bị viêm nha chu có phải nhổ răng không?

Không phải mọi trường hợp viêm nha chu ở trẻ em đều phải nhổ răng. Quyết định chỉ được đưa ra sau khi bác sĩ thăm khám, chụp phim và đánh giá mức độ tiêu xương, lung lay của răng. Mục tiêu của điều trị là bảo tồn răng tối đa, đặc biệt là răng vĩnh viễn.